พระเกศาครูบาศรีวิชัย สร้างขึ้นในสมัยที่ครูบาเจ้าศรีวิชัยยังดำรงค์ขันธ์ 5 อยู่ สร้างจากผงเกสรดอกไม้ขันแก้วทั้งสาม ที่บูชาพระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ที่ชาวบ้านมาทำบุญกับครูบาเจ้าศรีวิชัย ผสมกับผงใบลานคลุกรัก ผสมเกศา ปั้นและนำไปกดพิมพ์แจกจ่ายให้แก่บรรดาผู้เลื่อมใสศรัทธาในองค์ครูบาเจ้าศรีวิชัยได้สักการะบูชาเป็นสิริมงคล
สุดยอดของพระเนื้อผงพุทธคุณ ที่มีเนื้อหามวลสารที่เป็นสิ่งมงคลสูงสุดได้แก่เส้นเกศาของครูบาเจ้าศรีวิชัย
แม่ทัพแห่งกองทัพธรรมล้านนานี้ แม้ท่านไม่ได้ปลุกเสก แต่นับได้ว่าเป็นพระเครื่องรุ่นเดียวที่สร้างทันท่าน เป็นที่รู้กันทั่วไปว่า
เป็นพระมากด้วยพุทธคุณทางเมตตามหานิยม เด่นทางแคล้วคลาดภยันตราย กันพิษภัยจากการเจ็บไข้ได้ป่วยระหว่าการเดินทาง
รอดพ้นภัยดีนักแล อิทธิปาฏิหารย์ด้านคงกระพันแม้ ไม่ปรากฏ จะมีก็แต่เพียง เมื่อเกิดอุบัติเหตุมักจะแคล้วคลาดรอดพ้นมาได้
อาจมีบาดแผลบ้าง บาดเจ็บเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
....โดยเมื่อครั้งท่านยังมีชีวิตอยู่นั้น คราใดที่พระครูบาเจ้าจะปลงผม (เส้นเกศา) เหล่าบรรดาพระลูกศิษย์และศรัทธา ชาวบ้านจะพากันเอาผ้าขาวมารอง
พร้อมใบบัวมาคอยรับคอยห่อ เอาพระเกศาของท่านครูบาเจ้าฯ เมื่อได้เส้นเกศาที่ครูบาท่านปลงแล้ว ก็จะขออนุญาตินำออกไปแจกให้ คณะศรัทธา
ชาวบ้านส่วนหนึ่ง โดยอีกส่วนเก็บเอาไว้กับวัดที่ท่านพักอยู่ ณ ขณะเมื่อคราปลงเส้นผมนั้น ซึ่งต่อมาบางวัดก็ได้นำเอาไปบรรจุรวมกับอัฐิธาตุ
ของพระครูบาเจ้าศรีวิชัยดังปรากฏตามประวัติการสร้างสถูป อนุสาวรีย์ของพระครูบาเจ้าศรีวิชัย สืบมาถึงปัจจุบัน
....ลักษณะของเส้นเกศาของครูบาเจ้าศรีวิชัย ตามที่ได้พบเห็นในเนื้อพระผงเกศาของท่านจะมีความยาวประมาณมือหยิบ หรือประมาณเซนติเมตร
เป็นส่วนใหญ่ลักษณะเส้นผมจะเป็นสีน้ำผึ้ง, ใส ดุจดั่งเส้นใยแก้วก็มี การสร้างพระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย มวลสารที่สร้างมักจะนำเอาผงเกสร
และดอกไม้ต่างๆ ที่ชาวบ้านนำมากราบไหว้พระในโบสถ์ ในพระวิหารรวมถึงตามพระบรมธาตุจากที่ต่างๆ มาผสมกับดอกพิกุลหรือดอกแก้ว
ที่ตากแห้งดีแล้ว ตลอดทั้งเถ้าธูป จากกระถางบูชาพระพุทธ อันหมายถึงพระประธานในพระวิหารของวัด ที่เป็นผู้สร้างพระเกศานั้นๆ
....เมื่อได้มวลสารผงเกสร ตลอดจนวัตถุมงคลครบถ้วน ตามความเชื่อของศรัทธาชาวบ้านแล้ว ก็จะนำมาบดให้ละเอียด แล้วนำมาคลุกเคล้า
กับยางรัก โดยมีผงใบลานที่เป็นพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธองค์ ซึ่งคนล้านนาโบราณได้จารึกอักขระไว้ เมื่อนำส่วนผสมทั้งหมดมาคลุกเคล้า
ปั้นเป็นก้อนเหนียวได้ตามประสงค์เจตนา จึงนำเอามากดลงบนแม่พิมพ์เป็นองค์พระเครื่อง โดยจะผสมเอาเส้นพระเกศาครูบาเจ้าฯ ลงไปก่อนจะกดลงพิมพ์
บ้างนำเอาเส้นพระเกศาผสมลงในเนื้อผงเกสรเลยก็มี จึงปรากฏในภายหลังของพระเครื่องเส้นเกศาฯ นี้ ด้วยบางองค์ก็จะเห็นเส้นพระเกศาชัดเจน
บางองค์ก็จะไม่พบเส้นพระเกศาข้างนอกเลย
....สำหรับแม่พิมพ์ ที่นำมาสร้างพระเกศาครูบาศรีวิชัยนั้น ได้ยึดถือเอาแบบพุทธพิมพ์ของพระสกุลลำพูน เป็นตัวอย่างแม่พิมพ์พระเครื่อง
เกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย จึงมีหลายแบบหลายพิมพ์ทรงส่วนมากจะเป็น พิมพ์พระสกุลลำพูน เช่น พระคง พระบาง พระรอด พระรอดบังภัย พระเปิม พระลือ
พระเลี่ยง พระลบ พระสาม พระสกุลลำพูนคงหาได้ง่ายในยุคนั้น อีกทั้งยังเป็นที่เคารพของผู้คนในพื้นถิ่น จึงนำมาเป็นต้นแบบการสร้าง
ต้นแบบสวยพระเกศาองค์ที่ถอดแบบออกมาก็สวยตาม
....พิมพ์ต่อมาคือ พิมพ์รูปเหมือนครูบาเจ้าฯ ที่พบมากคือมีลักษณะคล้ายกับพระเนื้อดินรุ่นอัฐิ หลังย่นคือเป็นรูปครูบาเจ้าฯ นั่งเต็มองค์
พิมพ์ทรงกลุ่มสุดท้ายคือ พิมพ์ทรงพระพุทธ มีอยู่หลายแบบหลายปางหลายขนาด เวลากำหนดประเภทพระเข้าประกวดมักไม่เป็นมาตรฐาน
เช่น แบ่งเป็นพิมพ์รัศมีใหญ่ รัศมีกลาง รัศมีเล็ก นั่งบัว ฯลฯ ความหลากหลายนี้คือ เสน่ห์ของพระเกศาฝีมือแบบชาวบ้าน ที่สะท้อนความเคารพนับถือ
ในตัวครูบาฯ ใครอยากทำแบบพิมพ์อย่างไรก็แล้วแต่ใจศรัทธา
....การพิจารณาเนื้อพระเกศาเพื่อกำหนดอายุนั้น อาศัยความเก่าความแห้งของมวลสาร และเส้นเกศาในเนื้อหาของพระเป็นหลัก ทั้งนี้ พระผงเกศาของท่าน
นอกจากจะมีพระทำเทียมเลียนแบบแล้วยังมีพระผงอื่น ๆ ที่พยายามให้เป็นพระเกศาครูบาเจ้าฯ ส่วนมากจะเป็นพระเนื้อผงของพม่า เพราะมวลสารหลัก ๆ
เหมือนกัน คือ สมุก เกสรดอกไม้ และการคลุกรัก ยิ่งไม่พบเส้นเกศาก็ยิ่งพิจารณายาก เล่นหาจบได้ยาก การเช่าหาจึงต้องพิจารณาถึงที่มาที่ไปที่ชัดเจน
