ประวัติ “พระไพรีพินาศ”

เมื่อครั้งที่เจ้าฟ้ามงกุฎฯ เสด็จมาประทับจำพรรษาที่วัดบวรนิเวศวิหาร ได้มีกลุ่มผู้ที่มุ่งจะทำลายพระองค์ นำโดยกรมหลวงรักษ์รณเรศ (หม่อมไกรสร) ผู้ซึ่งหมายมั่นจะขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์สืบต่อจากพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยเหตุนี้ จึงมีความคิดกำจัดผู้ที่จะเป็นคู่แข่งสำคัญด้วยวิธีการกลั่นแกล้งต่างๆ นานา เป็นต้นว่า เอาข้าวต้มร้อนๆ ใส่บาตรที่พระองค์ทรงถืออยู่ในระหว่างทรงบิณฑบาต เพื่อให้ทรงเกิดทุกขเวทนา ซึ่งการกระทำของหม่อมไกรสรที่มีต่อพระภิกษุเจ้าฟ้ามงกุฎฯ นั้น มีอยู่อย่างต่อเนื่องเป็นระยะๆ แต่พระองค์ก็หาได้ตอบโต้ไม่ กลับทรงวางพระองค์อยู่ในอุเบกขาธรรมเสมอมา จนกระทั่งวันหนึ่ง มีผู้นำพระพุทธรูปมาถวาย พระองค์ได้นำพระพุทธรูปองค์นี้ประดิษฐานไว้ในที่อันควร และทรงกระทำการสักการบูชาอยู่เสมอ ภายหลังจากนั้นไม่นาน หม่อมไกรสรก็มีอันต้องประสบเหตุเภทภัย เนื่องจากกระทำผิดกฎมณเฑียรบาลอย่างร้ายแรง จนถูกสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ ณ วัดปทุมคงคา พระภิกษุเจ้าฟ้ามงกุฎฯ ทรงเห็นว่าเป็นนิมิตหมายอันดี ที่ตั้งแต่พระองค์ทรงได้พระพุทธรูปองค์นี้มา ไพรีหรือศัตรูก็พินาศย่อยยับลงไปตามลำดับ จึงทรงถวายพระนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “พระไพรีพินาศ” ภายหลังเมื่อพระองค์ได้เสด็จขึ้นเถลิงถวัลย์ราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ก็ได้ทรงประกอบพระราชพิธี “ผ่องพ้นไพรี” อันเป็นพระราชพิธีที่แสดงถึงพระบารมีและบุญญาธิการของพระองค์ที่สามารถผ่านพ้นการจ้องทำลายของเหล่าศัตรูมาด้วยดี โดยมิได้ทรงตอบโต้แต่ประการใด แต่เหล่าศัตรูกลับต้องพ่ายแพ้ภัยของตนเองไปในที่สุดได้ปรากฏหลักฐานเป็นกระดาษพับสอดไว้ใต้ฐาน  มีอักษรเขียนว่า “พระสถูปเจดีย์บัลลังก์องค์  จงมีนามว่า  พระไพรีพินาศเทอญ”  และอีกด้านเขียนว่า  “เพราะตั้งแต่ทำมาแล้ว  คนไพรีก็วุ่นวาย  ยับเยินไปตามลำดับ”  หลักฐานดังกล่าวได้ถูกค้นพบเมื่อวันจันทร์ที่  ๓๐  พฤศจิกายน  พ.ศ. ๒๕๐๗  ระหว่างที่ทำการซ่อมแซมพระเจดีย์  ๙๖  ปี  วัดบวรนิเวศวิหาร  กทม.

ลักษณะของพระไพรีพินาศ

“พระไพรีพินาศ”  เป็นพระที่สร้างจากศิลาขนาดย่อม  หน้าตักกว้าง  ๓๓  ซ.ม. (๑๓.๒ นิ้ว)  มีความสูงถึงปลายรัศมี  ๕๓  ซ.ม. (๒๑ นิ้ว)    จากพระนิพนธ์ของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพในสาส์นสมเด็จได้นิพนธ์ไว้ว่า “ เป็นพระพุทธรูปแบบมหายาน ปางนั่งประธานอภัย คือ เหมือนพระปางมารวิชัย  หัตถ์ขวาที่วางอยู่บนพระชานุหงายขึ้น”  ปัจจุบันประดิษฐาน  ณ เก๋งบนชั้นสองของพระเจดีย์ใหญ่   วัดบวรนิเวศวิหาร  บทความนี้คัดลอกมาจากหน่วยบัญชาการอากาศโยธินครับ