ชื่อของดอยสุเทพ เรียกตามชื่อพระฤาษีวาสุเทพ หรือสุเทวฤาษีผู้สร้างนครหริภุญชัย (ลำพูน) พระฤาษีตนนี้บำเพ็ญตบะอยู่ ณ ภูเขาลูกนี้ ชาวบ้านจึงเรียกภูเขาดังกล่าวว่า
“ดอยสุเทพ”
          สมัยพระยากือนา กษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์มังราย ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา และโปรดฯ ให้สร้างเจดีย์บนดอยสุเทพพร้อมกับทรงนิมนต์พระสุมนเถระจากสุโขทัย
มาประกาศพุทธศาสนา ณ เมืองเชียงใหม่
          พระสุมนเถระ ได้นำเอาพระบรมธาตุของพระพุทธเจ้ามาด้วย เล่ากันว่าพระบรมธาตุนี้ได้จากเมืองปางจาซึ่งอยู่ระหว่างสุโขทัยกับศรีสัชนาลัย พระสุมนเถระนำพระบรมธาตุมาถวายพระยากือนาแห่งเชียงใหม่ เดิมพระธาตุดังกล่าวมีองค์เดียว แต่ต่อมาได้แตกเป็นสององค์ จึงบรรจุประดิษฐานไว้ที่เจดีย์ประธาน ณ วัดสวนดอก หรือวัดบุปผารามหนึ่งองค์ และทรงอัญเชิญขึ้นหลังช้างพร้อมกับปล่อยให้ช้างเดินขึ้นไปบนดอยสุเทพจนถึงบริเวณวัดพระบรมธาตุ
ดอยสุเทพในปัจจุบัน ปรากฏว่าช้างได้คุกเข่าหมอบลง และทันทีที่อาราธนาพระบรมธาตุลงจากหลังช้างแล้ว ช้างเชือกนั้นก็ล้มลงและสิ้นชีวิตทันที ซึ่งหมายความว่าจะไม่ยอมเป็นพาหนะของผู้ใดอีกถนนที่สร้างสู่ดอยสุเทพนั้นระยะทาง  11 กิโลเมตร สร้างเสร็จสมบูรณ์เมื่อ พ.ศ. 2478 โดยได้รับความร่วมมือจากชาวบ้านภาคเหนือ ผู้นำในการสร้างคือ ท่านครูบา -
ศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา ซึ่งเป็นผู้นำฝ่ายสงฆ์ และเจ้าแก้วนวรัฐเป็นผู้นำฝ่ายฆราวาส  (ประพนธ์ เรืองณรงค์ , 2552, หน้า 95)