พระครูอาทรธรรมสารัตถ์ บันทึกเกี่ยวกับท่านครูบาอินสม สุมโน ว่า

“พูดถึงความเป็นอยู่ของตุ๊ลุง ท่านอยู่แบบง่ายๆ สบายๆ เรียบๆ จะเป็นในด้านการปฏิบัติมากกว่า นอนน้อยกว่าฉัน คือท่านนั้นนอนน้อย คือ นอนดึก ตื่นเช้า ที่ตื่นเช้านั้นไม่ใช่อะไรหรอก คือท่านเกรงว่าจะไม่ทันสวดมนต์และภาวนา แล้วประกอบกิจอันอื่นในตอนเช้าของแต่ละวันๆไป เวลาฉัน ตุ๊ลุง ก็ฉันเพียงมื้อเดียว คือ มื้อเช้าเท่านั้น เรียกว่า ถือวัตรเอกาสันนิกังคัง ฉันมื้อเดียวเป็นวัตรมาโดยตลอดจนถึงวันแห่งการมรณภาพ”

ประวัติครูบาอินสม สุมโน ตอนที่๕

พระวิมลญาณมุนี เจ้าคณะอำเภอพร้าว บันทึกเกี่ยวกับท่านครูบาอินสม สุมโน ว่า

             “ท่านครูบาได้บำเพ็ญสมณธรรม ตามหลักคำสอนของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จริยวัตรด้านการสำรวมกาย-วาจา ในอริยบถ ๔ คือ นั่ง นอน ยืน เดิน นั้นงดงาม ไม่กระโดกกระเดก ยังศรัทธา ความเชื่อ ปสาทะ ความเลื่อมใสให้เกิดแก่สาธุชนผู้พบเห็น จึงได้รับความเคารพนับถือ จากสาธุชนเสมอต้นเสมอปลาย ตลอดมา กาย-วาจา เรียบร้อย งดงาม เป็นผลมาจากจิต ถ้าจิตได้รับการฝึกอบรมดี กาย-วาจา ก็ดีตามไปด้วย และเป็นผลส่งถึงการสร้างภูมิฐาน คือ สมาธิ หากจิตไม่มีสมาธิ ถูกอารมณ์รบกวน มีอาการหวั่นไหว ไม่หยุดนิ่ง ก็ไม่สามารถมองเห็นปัญหาได้ ท่านครูบาสามารถรักษาตัวรอดได้เพราะท่านสำรวมกาย-วาจา ฝึกจิตให้เกิดสมาธิธรรม พิจารณาสภาวธรรมให้รู้ชัดตามความเป็นจริง จึงไม่หลงในโลกธรรม นำตนให้หลุดพ้นจากบ่วงของมารได้โดยสวัสดิภาพในช่วงชีวิตที่อุบัติมาในสังคมโลกใบนี้ ท่านครูบามีปฏิปทา และประพฤติดีปฏิบัติชอบ เป็นแบบอย่างที่ดีตลอดอายุยาวนานของท่านที่หาได้ยากรูปหนึ่ง”

ประวัติครูบาอินสม สุมโน ตอนที่๖

พระณรงค์ ปภัสสโร วัดสุวรรณคีรี (บ้านปางมะเยา) ต.ปิงโค้ง อ.เชียงดาว ศิษย์ใกล้ชิดรูปหนึ่งของท่านครูบาอินสม สุมโน ถ่ายทอดจริวัตรของท่านครูบาอินสม สุมโน ว่า

    “หลังจากฉันเช้าเสร็จแล้ว ท่านครูบาจะพาสวดปฏิสังขาโย แล้วกรวดน้ำ ในช่วงกลางวัน หากไม่มีแขกท่านจะนั่งเขียนธรรมหรือแผ่นทองสำหรับทำตะกรุด ท่านจะเอาธรรม (คัมภีร์ใบลาน) ที่เก่าใกล้ชำรุดมาคัดลอก เผื่อว่าธรรมผูกเก่าชำรุดจนใช้การไม่ได้ ก็จะใช้ผูกที่ท่านเขียนสำรองไว้ อุปกรณ์ที่ใช้เขียนเรียกว่าเหล็กจาร เขียนได้ทั้งใบลานและแผ่นทอง หากนั่งนานๆแล้วปวดหลังท่านจะเดินไปหยิบจอบดายหญ้าหรือเดินตามลานวัด เมื่อถึงเวลาเย็นถ้าเป็นหน้าร้อน ประมาณ ๑๖-๑๗.๐๐น.ท่านจะสรงน้ำ หากเป็นหน้าหนาว ท่านจะสรงน้ำเวลาประมาณ ๑๔-๑๕.๐๐น.สรงน้ำเสร็จในช่วงนี้ หากมีคนมาหาท่านจะนั่งต้อนรับ คนที่มาหาส่วนมากจะรู้ว่าเวลาประมาณ ๑๘.๐๐น.ท่านจะต้องเข้าภาวนา เขาก็จะกราบลาก่อนนั้น มีน้อยรายมากที่จะอยู่จนเลยเวลาทำสมาธิของท่าน กิจวัตรอย่างนี้ท่านทำติดต่อกันมาเป็นเวลา ๕๐-๖๐ปี หากไม่ป่วยแล้วท่านจะไม่หยุดเป็นอันขาด เมื่อนึกขึ้นมาทำให้รู้สึกอัศจรรย์ใจเหมือนกันเพราะการทำกิจวัตรอย่างนี้หากเป็นคนไม่มีความอุตสาหะจริงๆแล้ว คงไม่สามารถทำได้

       “อีกอย่างหนึ่งที่ข้าพเจ้าได้สนใจครั้งเมื่ออยู่กับท่าน คือการมีศีลจารวัตรอันงดงาม พูดง่ายๆ คือท่านเป็นคนเรียบร้อย ภาพของท่านที่นั่งสงบเสงี่ยมตามกิจนิมนต์ต่างๆ ทำให้ข้าพเจ้าซาบซึ้งและประทับใจยิ่งนัก”